“AİLE KONUTU” SATILMASI YA DA İPOTEĞE KONU EDİLMESİ
- Genel Olarak Aile Konutu Kavramı Nedir?
“Aile konutu” başlıklı Türk Medeni Kanunun 194.maddesi “Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz.” demektedir. Buna göre aile konutunun maliki olan eş, malik olmayan eşin rızası olmadıkça aile konutu üzerinde tasarruf işleminde bulunmanaz yani aile konutunu başkasına satamaz, kiralayamaz ya da ipotek tesis edemez.
2. Bir Konutun “Aile Konutu” Sayılması İçin Tapuya Şerh Zorunlu mudur?
Aile konutu şerhi aile bireylerinin talebi ile tapuya şerh edilmesi mümkündür. Ancak bu şerh kurucu değil açıklayıcı bir şerhtir. Yani tapu kaydı üzerinde “aile konutu şerhi” olmasa da konutun aile konutu olduğunun kabulü gerekir. Bu konuda Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2019/318 E. ve 2019/12238 K. emsal bir kararında şu şekilde hüküm kurmuştur;
TMK’nın 194. maddesinde öngörülen sınırlandırma, taşınmazın tapu kaydına aile konutu şerhi konulduğu için değil, konut aile konutu vasfı taşıdığı için getirilmiştir. Bu sebeple taşınmazın tapu kaydında aile konutu şerhi bulunmasa bile o konut aile konutu özelliğini taşır. Nitekim aile konutu şerhi kurucu değil açıklayıcı niteliktedir. Aksi düşünce ile tasarruf yetkisine ilişkin sınırlamanın şerh ile başlayacağı kabul edilmiş olur. Anılan madde hükmü ile getirilen sınırlandırma, emredici niteliktedir. Dolayısıyla bu haktan önceden feragat edilemeyeceği gibi eşlerin anlaşmasıyla da bu vasıf ortadan kaldırılamaz ve açık rıza ancak “belirli olan” bir işlem için verilebilir.
Eş söyleyişle aile konutunun maliki olan eş, aile konutundaki yaşantıyı güçlüğe sokacak biçimde tek başına aile konutunu ayni bir hakla sınırlandıramaz. Bu sınırlandırma ancak diğer eşin açık rızası alınarak yapılabilir. Nitekim bu ilkeler Hukuk Genel Kurulunun 24.05.2017 tarih, 2017/2-1604 E. ve 2017/967 K. sayılı kararında da aynen benimsenmiştir.
Demiştir. Görüldüğü üzere Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’da istikrarlı şekilde “aile konutu”nun tapuya şerh ile başlamadığına hükmetmiştir.
2. Aile Konutu Üzerinde Malik Olmayan Eşin Hakları Nelerdir?
Aile konutu tapu kayıtlarına göre malik olmayan eş başvurusu ile konutun tapu siciline aile konutu şerhini işletebilecektir.
Aile konutu malik olmayan eşin rızası dışında satılmış ya da ipotek edilmişse bu halde malik olmayan eş açacağı dava ile satış işlemini iptal ettirebilecek ya da ipoteği kaldırabilecektir. Burada eşin rızasının varlığının ispat yükü alıcı/ipotek alıcısı üzerindedir.
3. Eşin Rızası Nasıl Olmalıdır?
Aile konutu üzerinde yapılacak bir işlemde eşin rızası açık ve belirli işlem için verilmesi yeterli olup yargı kararları gereğince yazılı olması zorunlu değildir. Ancak ispat açısında yazılı olmasında fayda vardır.
SONUÇ:
Aile konutu olarak kullanılan bir taşınmazın malik olmayan eşin rızası olmaksızın tasarrufta bulunması mümkün değildir. Şayet bu durumun aksine işlem yapılmışsa diğer eş açacacağı dava ile aile konutu üzerinden haklarını arayabilecektir.
Av. Yunus ÖZDEMİR
#ailekonutu
